خواص دانها برای کبوتران مسابقه ای

خواص دانها برای کبوتران 

گندم‌

به طور کلی گندم داراي طبيعتي گرم است از اين رو در زمستان نيز اين دانه خيلي مفيد و لذت بخش خواهد بود. چندين نوع گندم وجود دارد مانند گندم سخت، گندم نرم قرمز و گندم سياه و گندم سفيد كه در اين ميان كبوتر فقط گندم سياه را نمي خورد. میزان گوگرد گندم نسبتا بالا است و لذا در زمان لک و پرریزی می توان از آن استفاده نمود. در کل نباید از 25 درصد جیره مقدار آن را افزایش داد چرا که هم موجب چاقی کبوتر می شود و هم چون دارای کربوهیدرات های خاصی است (گلوتن) که مصرف زیاد آن موجب اسهال می شود.

ذرت 

ذرت سرشار از کالری است و نه تنها کالری مورد نیاز سوخت وساز بدن را فراهم می کند، بلکه سرشار از ویتامین های A  , B , E و بسیاری از مواد معدنی است. ذرت  به دلیل غنی بودن مواد شیمیائی ، حفاظت در برابر بیماریهای متعدد مزمن را نیز فراهم می کند. همچنین منبع خوبی از اسید پانتوتنیک است که این  ویتامینی است که  برای سوخت و ساز کربوهیدرات و همچنین  پروتئین و چربی لازم در بدن ، مورد نیاز می باشد. دانه ذرت سرشار از ویتامین E یک آنتی اکسیدان طبیعی برای رشد است. ذرت جدای از منیزیم , منگنز , روی ، آهن و مس دارای میزان زیادی فسفر است. ذرت همچنین دارای میزان کمی از مواد معدنی مانند سلنیوم است. فسفر برای حفظ رشد طبیعی , سلامت استخوان و عملکرد درست کلیه مناسب است. منیزیم ضربان قلب را طبیعی و استخوان ها را مستحکم و قوی نگاه می دارد. پروتئين موجود در دانه به عوامل مختلفي از جمله محيط، نوع گياه و شرايط کشت و زراعت بستگي دارد و بين 8 تا 15 درصد متغير است. پروتئين عمده ذرت زئين مي باشد که داراي اسيد آمينه تريپتوفان و ليسين (در برخی از منابع لایزین ذکر شده) است پروتئين ذرت گلوتن نداشته و نمي تواند حالت چسبنده به وجود آورد. به علاوه ذرت خوش خوراک و قابل هضم بوده و در کل دارای انرژی و چربی بالایی است اما در مقایسه با دیگر غلات میزان پروتئین کمتری دارد. دقت داشته باشید تغذیه ذرت موجب رسوب چربی در بدن کبوتر می شود لذا مصرف آن در جیره غذایی پرنده در زمان استراحت و غیر پرش نباید به بیش از 25 درصد کل جیره برسد.

ساختمان شيميايي دانه جو به عوامل متعددي همچون رقم و نوع گياه و شرايط محيطي بستگي داشته و بطوركلي شامل قند ها، پروتين، چربي و خاكستر مي باشد. جو حاوی انواع پُلی ساکاریدها نظیر نشاسته و دکسترین است. دانه جو معمولا بين 2 تا 4 درصد چربي داشته كه مهمترين آن تري گليسيريدها هستند. ميزان پروتئين در جو متفاوت بوده كه از 8 % در جو هاي معمولي تا 20 % در جو لخت است. كربوهيدرات ها تركيب اصلي دانه جو مي باشند كه بيش از 80 درصد وزن خشك گياه را تشكيل مي دهند. پروتئين ذخيره موجود در جو هيدروژن بوده كه مقدار آن از اسيدآمينه ليزين كمتر مي باشد. با افزايش پروتئين كاهش اسيد آمينه ليزين همراه خواهد بود. درصد آمينو اسيدها به ويژه لیسين آن نسبت به ذرت بالاتر است. جو دارای 8 اسید آمینه مختلف است و همچنین به تنظیم قند خون نیز کمک می کند. دارای مقادیر مناسبی از ویتامین های B و D است اما هیچگونه ویتامین A و  Eندارد. وجود مواد بازدارنده در جو معمولي مصرف آن را درتغذيه طيور محدود نموده به طوريكه استفاده زياد از جو معمولي در تركيب تغذيه طيور سبب كاهش قابليت هضم خوراك، كندي سرعت عبور مواد غذايي در مجراي گوارشي طيور وكاهش هضم چربي، چسبندگي در مدفوع و مصرف زياد آب و اسهال مي گردد. در جو بدون پوشينه چون الياف پايين مي باشد (پايين تر از فيبر ذرت) و مواد باز دارنده كمتري دارد ، مصرف آن درتغذيه طيور مشكلات فوق را در برنخواهد داشت. جو طبعي سرد دارد و پيشنهاد مي گردد در تابستان به پرنده داده شود. جو در ميزان منيزيم بعد از مغز بادام بو نداده در مقام دوم است. در کل جو دارای مقدار زیادی الیاف خام است و کبوترها در مقایسه با دیگر غلات علاقه ای به مصرف آن ندارند. الیاف آن غیر قابل هضم است و چه بسا دانه های خرد شده جو بدون هضم از کانال گوارش کبوتر عبور کند و بتوان با چشم غیر مسلح دانه های هضم نشده جو را در مدفوع پرنده دید. علاوه بر نقیصه فوق پروتئین خام جو ارزش چندانی ندارد و چربی و ویتامین آن قابل صرف نظر کردن است. با این همه در حد 75 درصد ذرت ، انرژی دارد. مصرف بیش از 15 درصد آن در کل جیرهً کبوترهای مولد موجب کاهش رشد جوجه ها می شود. مصرف جو به علت دارا بودن فیبر بالا باعث تشنگی کبوتران می شود.

قره ماش 

عنايت داشته باشيد كه قره ماش و ماشك و ماش سياه سه ماده غذايي متفاوتند ولي از يك خانواده هستند. قره ماش از نظر ارزش غذایی تقریبا شبیه ماش (سبز) می باشد و بیشتر در مراحل جوجه کشی به عنوان منبع پروتئین آن را به جیره می افزایند. کیفیت این دانه بسیار مهم بوده و دقت شود از خریداری دانه های پوک و به اصطلاح کرم زده خودداری نمائید. ماشك شبيه قره ماش است اما ماشك، سياه و كاملا گرد است و انگار شبيه دانه تسبيح صيغل خورده و كمي از قره ماش بزرگ تر است و حال آنكه قره ماش كاملا گرد نيست و به سياهي ماشك نيست صيغلي هم به نظر نمي رسد. در ضمن ماشك پروتئين و چربي بسيار بالايي دارد (پروتئين 37 %  ، چربي 3 %  ، فيبر 4%)

کافشه ( گلبرگ ) 

کافشه یا گجره (گاجره) يكي از گياهان خاص است با مقادیر بالایی از اسیدهای چرب و شباهت زیادی به تخم آفتابگردان دارد؛ بنابراين بهتر است دانه اين گياه را همراه ساير غلات به كبوتر بدهيد. نکته جالب اینجاست که با اين حال باز هم چربي تخم كتان از كافيشه بالاتر است. در اصطلاح عامیانه به آن کوشه می گویند و دارای 5/4 درصد پروتئین ، 10 درصد کربوهیدرات و 8/10 درصد روغن که مقدار قابل توجهی از آن از نوع چربی غیر اشباعی است. کافیشه به علت دارا بودن مقادیر بالایی از فیبر به هنگام هضم به همان نسبت نیز مقدار زیادی آب می طلبد. (مصرف آن باعث تشنگی کبوتر می شود.)

عدس سبز 

عدس دانه ای بسیار عجیب! و از حبوبات با ارزش محسوب می شود از لحاظ ارزش غذايي از قره ماش غني تر است و كبوتر بسيار به آن مشتاق است اگر تمامي غذاهايي را كه كبوتر مصرف مي كند در يكجا جمع كنيد در مي يابيد كه كبوتر فقط دانه هاي عدس را مي خورد و به باقي دانه ها شايد رغبتي نشان ندهد. عدس با کربوهیدرات 60 درصد و پروتئین 26 درصد یکی از اصلی ترین دانه های جیره کبوتر در فصل لک و پرریزی است. كبوترها عدس را بيش از ارزن دوست مي دارند. عدس به عنوان تأمين منابع غذايي براي بدن نیز حائز رتبه هاي عجيبي در جهان است. عدس در ميان تمامي ميوه ها و سبزيجات، غلات، حبوبات، مواد گوشتي و پروتئيني ، ادويه جات، صيفي جات، لبنيات و كليه مواد غذايي كه وجود دارد يعني بعد از مخمر آبجو، دانه كنجد، جگر گاو و گوسفند، جوانه گندم و مغز پسته از نظر آهن داراي رتبه ششم است. به طور ميانگين ميزان 2/7 ميلي گرم در هر صد گرم از اين خوراكي (عدس)، آهن وجود دارد. از نظر آهن موجود در مواد بعد از عدس، ارزن در جايگاه هفتم جهان قرار دارد و بعد از ارزن، سبزي جعفري ركورد دار است. از نظر پتاسيم ؛ بعد از مغز بادام در رتبه 8 مواد غذايي قرار دارد. از نظر ويتامين ب2 ؛ نيز در رتبه 8 مواد غذايي جاي گرفته است. دال عدس يا عدس قرمز ظاهرا غذاي مناسبي براي كبوترها به نظر نمي رسد و کبوترها نیز زغبتی برای خوردن آن نشان نمی دهند. يك نوع عدس ديگر به نام عدس سبز وجود دارد و از عدس قهوه اي بزرگ (پهن) تر است و كاملا سبز است.

ماش 

ماش یکی از حبوبات بسیار مفید و غنی است. این دانه غنی ، حاوی بسیاری از مواد مورد نیاز بدن است و در عین حال کالری کمی دارد ؛ یعنی پرخاصیت و غیر چاق کننده است. بسیار زود هضم و غیر نفاخ است و به علت دارا بودن ویتامین A و D نیازهای بدن را تأمین می کند و برای تقویت اعصاب و بینایی نیز مفید است. ماش منبع خوبی از پروتئین (24 درصد) و کربوهیدرات ( 63 درصد) می باشد. برخلاف عدس ماش داراي طبيعتي گرم است؛ مواد معدني و املاحي كه در عدس ميزان آن زياد نيست با دادن ماش به كبوتر جبران مي شود حقيقتا ماش دانه اي فراموش شده است و منبع غني از سديم و ويتامينهاي ب يعني تيامين ، نياسين و ريبوفلاوين است و چون چربي و مس آن كم است و در کل جزو بهترين دانه ها براي كبوتر است.

گاو دانه 

گاودانه نوعی نخود با طعم تلخ است از نظر شکل ظاهری مي توان گفت گاودانه شبيه سنگ ريزه هاي كف آكواريوم است فقط در ابعادي كوچك تر ، از این دانه می توان برای تقویت خاصیت باروری هر دو جنس نر و ماده استفاده نمود علاوه بر آن گاودانه خاصیت انرژی زا بودن را نیز دارد و به طور متوسط دارای 25 درصد پروتئین می باشد. از این دانه عمدتا در زمان جوجه کشی ( گاهی به صورت خیس خورده) استفاده می شود. همچنین الیاف و چربی خام گاودانه به ترتیب برابر 75/7 و 45/2 درصد است. جالب این که گاودانه دارای ماده شیمیایی به نام "ترانس اتانول" است که در تغذیه انسان برای کاهش اشتها، لاغری و از جمله کاهش دردهای شکمی در زمان گرسنگی وتشنگی به کار می رود از این خاصیت می توان در پرورش کبوتر نیز بهره گرفت ( محدود بودن وزن جیره غذایی) در منابع ذکر شده که در مورد تغذیه مرغ تخم گذار می توان برای پرریزی یا تولک بری اجباری آن ها استفاده نمود از طرفی تلخی گاودانه موجب بالاآوردن غذا از چینه دان کبوترهای والد (نر و ماده) می شود که در هفته اول پرورش جوجه ها این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است. در یک جمع بندی مصرف گاودانه در پرورش کبوتر نه به دلیل ارزش غذایی بلکه دقیقا برعکس به دلیل خاصیت ضد غذایی آن است.

خم جارو دانه اي سرشار از كربوهيدرات با چربي متوسط و پروتئيني متعادل می باشد. با اينكه اطلاعات طبقه بندي شده اي براي دانه هایی نظیر  تخم جارو و هسته سيب و گلابی در دسترس نيست ولي مشخص مي شود كه كمتر از ديگر غذا ها نيستند زيرا كبوترها هسته برخي ميوه ها نظير سيب و هندوانه و دانه هاي انار را مي خورند و تخم جارو را نيز دوست دارند ولي اگر تخم جارو را به تنهايي براي آن ها بريزيد به مقدار زياد خورده نمي شود علاوه بر آن مصرف تخم جارو به تنهایی سبب رنگی (قرمز) شدن فضله کبوتر نیز می شود که جای نگرانی نداشته و نباید با حالت وجود خون در فضله (ناشی از بیماری های دستگاه گوارش و عفونت های روده ای) اشتباه گرفته شود بنابراین برای مصرف تخم جارو در جیرهً غذایی کبوتر بايد مقداري از آن را با مقادير بيشتري از ارزن و جو يا ديگرغلات و حبوبات مخلوط كرد. البته اگر تخم جارو به خود جارو باشد حس كنجكاوي كبوتر را بر مي انگيزد و آن ها در ميان جارو به طور جالبي جستجو مي كنند و اين دانه را بر مي چينند که تماشای این صحنه خالی از لطف نخواهد بود.

شاه‌دانه (تخم بنگ) بسیار مغذی است و منبع فوق‌العاده‌ی پروتئین کامل به حساب می‌آید و در عین حال راحت نیز هضم می شود. این دانه‌های ریز حاوی فیبرهایی هستند که برای سلامت قلب و سیستم گوارشی مفید هستند. خواص شاه‌دانه به همین جا ختم نمی‌شود، طبعي بسيار گرم و خشك دارد. گفته می شود شاهدانه منبعي از تضادها است يعني عدم رعايت در مصرف ممكن است فرد را از نقطه صفر به منفي بي نهايت يا مثبت بي نهايت ببرد. شاهدانه غنی از اسید آمینه های ضروری و اسید های چرب ضروری است و دارای 33 درصد پروتئین ، 12 درصد کربوهیدرات ، 44 درصد روغن (39 درصد غیر اشباعی و 5 درصد اشباعی) است. شاهدانه برای اهداف تولید مثلی و پرورش جوجه مناسب است و درصد بالای آن در جیره علاوه بر شل شدن کتف کبوترها احتمال اختلال عصبي، گوارشي ، هورموني، استفراغ و اسهال را در پي دارد و دست كم مي تواند كبوتر را تو لك ببرد. به همین خاطر است که در جیره غذایی کبوتر باید دانه های آن را شمرد!

با تشکر از انجمن باشگاه کبوتران مسابقه ای ایران 

irpipa.ir