نواع جرب آلوده کننده کبوتران عبارتند از:
🔹جرب قرمز (درمانیسوس گالینه)
طول آن ۶ تا ۷ میلیمتر و عرض آن ۳ تا ۴ میلیمتر و ضخامت آن ۴ میلیمتر است. این گونه جرب روزها در لانه کبوتر مخفی میشود و شب به کبوترها حمله میکند و خونشان را میمکد. جرب ماده ۳۰۰ تا ۴۰۰ تخم میگذارد. لاروها ۲ روز بعد در دمای مناسب بیرون میآیند و پس از ۱ هفته به بلوغ میرسند. تمام این مراحل دور از بدن کبوتر انجام میشود و چنانچه هوا خوب نباشد مانند (زمستان) ممکن است این مراحل ۳ ماه طول بکشد.
🔹جرب پرها: طول آن ۲ تا ۶ میلیمتر و عرض آن ۱ تا ۳ میلیمتر است و تمامی مراحل زندگی خود را روی بدن کبوتر میگذراند. (انگل دایمی) در پرهای زیر بال و دم زندگی میکند و در آلودگی شدید باعث ریختن پرهای اطراف دم و پشت گردن و اطراف بالها و پشت کبوتر میشود. شش نوع مختلف از انواع جرب پرها وجود دارد.
💠جرب بلدرچین: معمولا انگل بلدرچین است و روی بالها و دم آن زندگی میکند. طول آن ۷ تا ۸ میلیمتر و عرض آن ۱۵ میلیمتر است. عامل جرب قبل از تو لک رفتن کبوتر ساقهٔ پرها را رها کرده و به سراغ ریشه آنها میرود.
🔹جرب پا: عامل ان جرب کنمیدوکوپتس موتانس است که طول جرب نر ۲ میلیمتر و عرض آن ۱۵میلیمتر است. جرب ماده ۲ برابر جرب نر حجم دارد که پاهای کوتاه و دهان مکنده دارد و بر روی پای کبوتر که بدون پر است زندگی میکند. از پوست عبور کرده و به بافت زیر جلدی حمله میکند. در پا تونل ایجاد میکند. جرب ماده لاروهای خود را در انتهای تونل به دنیا میاورد. لاروها درشکم مادر از تخم بیرون میآیند و مدت زمان به تبدیل به جرب بالغ ۲۰ تا ۲۶ روز است.
🔹جرب کیسههای هوایی: این جرب در کیسههای هوایی زندگی میکند و از آنجا به کلیه و کبد نفوذ کرده که طول آن ۵ تا ۶ میلیمتر و عرض آن ۴ میلیمتر است.
🔹جرب بدن:
این جرب شبیه جرب پا است و نام آن کنمیدوکوپتس است. بر روی پوست شکم گردن و پاها زندگی میکند. لارو آن ۳بار پوستاندازی کرده تا بالغ شود و دورهٔ زندگی آنها ۳ هفته است.
💠راهای انتقال: به جز جرب قرمز که روزها میزبان را رها کرده و به درزها پناه میبرد، انتقال بیماری از طریق وسایل آلوده داخل لانه صورت میگیرد. به طور کلی بیماری از طریق تماس با کبوتر آلوده صورت میگیرد.
💠نشانههای درمانگاهی:
🔹چون جرب خون کبوتر را میمکد جوجههای مبتلا کم خون شده دچار کاهش رشد و بیتابی و عدم فعالیت میگردند.
🔹 رنگ غشای مخاطی به زردی میگراید.
🔹در جرب پر جرب ماده از عصاره و ترشحات پیازچههای پرها تغذیه میکند؛ در حالی که در باقی مراحل زندگی از محتویات پرها تغذیه میکند. در آلودگیهای شدید پرکبوتر مبتلا میشکند.
🔹جرب بلدرچین تاثیر کمتری بر پرها دارد و بیشتر به ساقهٔ پرها حمله کرده و در هنگام تولک رفتن کبوتر پرها را رها میکند. در رویش مجدد به سراغ آنها باز میگردد و بر رشد پرها تاثیر میگذارد.
🔹عامل جرب پا از بافتها و ترشحات بدن تغذیه کرده و بر اثر آن بافت ملتهب شده و آسیب میبیند. ضخامت آن افزایش یافته که زیر پوست ماده خاکستری رنگ عفونی تشکیل میشود. این آلودگی در حرکت پرنده موثر است.
🔹در هنگام معاینهٔ کیسههای هوا به شکل دانههای شنی درخشان میتوان دید. این انگل باعث دشواری تنفس بیاشتهایی و در نتیجه کاهش وزن و ضعف پرنده میگردد. در صورت آلودگیهای شدید نشانههای تنفسی از جمله عطسه دیده میشود.
🔹در جرب بدن جرب از پوست تغذیه کرده و باعث تخریب پوست ریختن پرها و ضعف عمومی میگردد.
💠تشخیص: بیماری را میتوان با آزمایش میکروسکوپی نمونهای از بافتهای پا و یا پرها تشخیص داد. جرب قرمز را میتوان درلانهاش با چشم غیر مسلح دید و یا به صورت دانههای قرمز در شب روی بدن پرنده دید.
💠تشخیص تفریقی: باید با نمونه شکستگی پرها وکنده شدن آنها توسط دست اشتباه گرفته نشود.
💠درمان:
🔹جرب قرمز:باید لانه را خوب تمیز کرد و درزها و شکافها را سمپاشی کرد.
🔹جرب پا: باید پاهای کبوتر را با آب و صابون و برس تمیز کرد و در روغن معدنی حاوی لیندان ۰/۵% گذاشت.
🔹جرب کیسههای هوایی: میتوان از داروی ایورمکتین ۰/۰۱ استفاده کرد. میزان مصرف ۱ میلی لیتر در هر ۱۰۰ میلیلیتر آب است و باید پنبهای را به آن اغشته کرده و بر کف پا هفتهای یک بار و به مدت ۳ هفته تکرار کرد (میتوان پشت گردن هر کبوتر یک قطرهٔ کوچک چکاند) اما فقط ۱بار که دارو جذب شده به جرب رسیده و آن را از بین میبرد (در هنگام مصرف باید دستکش دست کرد زیرا این دارو برای انسان سمی است).